Methotrexaat
Methotrexaat is een medicijn dat al zo’n 60 jaar gebruikt wordt voor de behandeling van ernstige psoriasis, wanneer lokale therapie en lichtbehandelingen niet genoeg helpen. Het remt de celdeling en de ontstekingsreacties en onderdrukt het afweersysteem. Het kan als pil of als een intramusculaire injectie worden gegeven bij psoriasis. Het middel heeft ook een goed effect op artritis psoriatica en psoriasis pustulosa. De gebruikelijke dosering is 1 keer per week 10-15 mg (maximaal 22,5 mg per week). Het mideel moet op een vaste dag van de week worden ingenomen. De dag erna moet 5 mg foliumzuur worden ingenomen. De werking van methotrexaat begint men pas te merken na een periode van 6 tot 8 weken. Als blijkt dat het middel effectief is, kan een patiënt methotrexaat meestal jarenlang gebruiken. Wel moet de patiënt onder controle blijven, omdat het op den duur de lever kan beschadigen. Als het werkt wordt de dosering verlaagd naar de laagst mogelijke hoeveelheid die nog werkt.
Ciclosporine
Cyclosporine (Neoral®, cyclosporine) wordt al zo’n 20 jaar gebruikt bij psoriasis. Het remt onder andere de deling van T-lymfocyten, die bij psoriasis een belangrijke rol spelen. De effectiviteit van de behandeling met cyclosporine is afhankelijk van de dosering: hoe hoger de dosis, des te beter het resultaat. Bij 20 tot 71% van de mensen is de psoriasis na 8 tot 16 weken voor 75% verbeterd. De dosering (3 tot 5 mg per kg lichaamsgewicht per dag) wordt meestal langzaam opgebouwd. Meestal wordt begonnen met tweemaal daags 100mg. Indien na 4 weken onvoldoende verbetering wordt gezien, zal de dosis meestal worden verhoogd, tenzij er te veel bijwerkingen optreden. Voor de duur van de behandeling wordt meestal een maximum van 2 jaar aangehouden in verband met bijwerkingen op de lange termijn zoals nierfunctiestoornissen en hoge bloeddruk, ontwikkeling van huidkanker en wratten.
Acitretine(Neotigason)
Acitretine behoort tot de van vitamine A afgeleide medicijnen (ook wel retinoïden). Acitretine wordt al bijna 30 jaar gebruikt voor psoriasis. Het medicijn heeft een drievoudige werking. Ten eerste gaat het de te snelle celdeling tegen, ten tweede remt het de abnormale verhoorning van de huid af en ten derde heeft het een ontstekingsremmende werking. De dosering is afhankelijk van de vorm van psoriasis en het gewicht van de patiënt. Meestal kiest men voor 35 mg per dag. Bij vrouwen wordt gestart na een maand betrouwbare anticonceptie, tijdens de menstruatie of na een negatieve zwangerschapstest. De capsules kunnen het beste tijdens de maaltijd worden ingenomen, met water of wat melk. Door het middel tijdens het eten in te nemen, verloopt de opname via de darmwand beter. De meest voorkomende bijwerking is droge lippen en een droge huid. Een zeer ernstige bijwerking is dat het middel de ongeboren vrucht van zwangere vrouwen kan misvormen. Voor zwangere vrouwen is het middel absoluut verboden. Pas na 24 maanden na het stoppen met acitretine levert het middel geen extra risico’s meer op voor de ongeboren vrucht. Het heeft geen effect op de vruchtbaarheid bij mannen en vrouwen.
Fumaarzuur
Fumaraten zijn al heel lang in gebruik in Duitsland, maar in Nederland nooit gangbaar geworden. De laatste jaren is dat aan het veranderen, maar er is geen registratie van fumaraten in Nederland. Fumaarzuur wordt steeds meer gebruikt om samen met methotrexaat een eerste keus middel te worden voor psoriasis. Fumaraten remmen zowel de versnelde celdeling als de ontstekingsactiviteit in de huid. Bij de behandeling met fumaraten wordt gebruikgemaakt van tabletten. Er bestaan lichte tabletten (105 mg) om de behandeling mee te beginnen en zwaardere tabletten (215 mg) voor voortzetting van de behandeling. Zodra het lichaam gewend is aan de fumaraten wordt de dosering langzaam opgehoogd tot een goede werkzaamheid is bereikt. Is de psoriasis eenmaal voldoende verbeterd, dan wordt de dosering langzaam afgebouwd tot een zo laag mogelijke onderhoudsdosering. De meest voorkomende bijwerkingen zijn maagdarmklachten (maagpijn, buikpijn en diarree), opvliegers, jeuk, vermoeidheid, misselijkheid, stijging van het cholesterolgehalte in het bloed en afname van wittebloedcellen.
Apremilast (Otezla)
Apremilast is sinds 2015 beschikbaar. Het remt de werking van verschillende stoffen die een rol spelen bij psoriasis. De gebruikelijke dosering is tweemaal per dag een tablet van 30 mg na een opbouwschema.
Etanercept
Etanercept blokkeert TNF-alfa. TNF-alfa speelt een belangrijke rol bij het op gang brengen en onderhouden van ontstekingen. Het wordt via een injectiespuit of via een injectiepen toegediend door de patiënt zelf. De gebruikelijke dosering is tweemaal per week 25 mg of eenmaal per week 50 mg. Eventueel kan de dosering worden verhoogd naar tweemaal per week 50 mg.
Adalimumab
Adalimumab remt ook TNF-alfa.Het wordt via een injectiespuit of via een injectiepen toegediend door de patiënt zelf. De gebruikelijke dosering is eens per twee weken 40 mg.
Infliximab
Infliximab blokkeert TNF-alfa. Het wordt via een infuus in het ziekenhuis toegediend. De gebruikelijke dosering is 5 mg per kg eens in de twee maanden. Bij het opstarten moet het middel frequenter gegeven worden.
Ustekinumab
Ustekinumab remt interleukine 12 en interleukine 23, die ook een belangrijke rol spelen bij het op gang brengen en onderhouden van ontstekingen. De gebruikelijke dosering is 45 mg eens per drie maanden. Bij het opstarten wordt het vaker gegeven. De injecties worden meestal door een verpleegkundige op de poli gegeven.
Secukinumab
Secukinumab remt interleukine IL-17A, ook een stof die een rol speelt in het ontstekingsproces bij psoriasis. Het is sinds 2015 beschikbaar. De gebruikelijke dosering is 300 mg eens in de vier weken, na een oplaadschema.
Ixekizumab
Ixekizumab remt ook interleukine IL-17A. het middel is sinds 2016 beschikbaar. De gebruikelijke dosering is 80 mg per vier weken, na een oplaadschema.